به ویبسایت افغان تیزیس خوش آمدید/ د افغان تیزیس ویبسایټ ته ښه لاغلاست

بررسی اوزان عروضی در شعرنیما

سال

: 2020.11.22

ګروه ها

: حقوق عمومی

قیمت

: 400

تعداد صفات

: 89

کد فایل

: 650

مقطع

: لیسانس

 مقدمه: آنچه که درین مجموعه گنجانیده شده است دربرگیرنده ای موضوعات عروضی ونحوهء استفادهء نیما ازعروض جدیداست. تاکنون در مورد واژهء عروض تعریف های گوناگون صورت گرفته است ازجمله: عروض بروزن "فعول"کلمهء است که درمعنی اسم مفعول بکار میرود.یعنی معروض علیهء شعراست شعررا برآن عرضه میدارند تا موزون ونا موزون آن ازهم باز شناخته شود .همچنان وزن شعر را درعلم ادب شناسی عروض می نامند هر چند واضع این علم دانشمندی توانای عرب خلیل ابن احمد نحویست اما قبل از آن عروض نیز درمیان شاعران عرب کار برد داشته است . خلیل ابن احمد این علم را از روی موسیقی استخراج کرده ودرپنج دایره گنجانیده ودر پانزده بحر تدوین کرده است. بعد ازآن مسعدهء بلخی یک بحر بدان افزوده وسپس دری زبانان سه بحری دیگر بدان علاوه کردند که جمله نزده بحر گردید.پنج بحر طویل,مدید, بسیط, وافر, وکامل رامختص عربی وسه بحر قریب, جدید, ومشاکل را مخصوص دری وباقی رامشترک بین هردوخوانده اند. ومجموعه این نزده بحردرشش دایره گنجانیده است. که عروضیان شعرفارسی دری را در چهار دایره به ترتیب زیرگنجانیده اند. - دایره موتلفه:که شامل رجز،رمل وهزج میباشد. - دایره مختلفه:که شامل منسرح،مضارع،مقتضب ومجتث است. - دایره منتزعه:که دربرگیرندهء سریع،غریب،قریب،خفیف ومشاکل است. - دایره متفقه : که شامل متدارک ومتقارب است. در قدیم الایام دانشمندان علم عروض به اوزان مستقل معتقد نبودند واوزان شبیه به هم را از یک وزن اصلی میدانستند. ومجموع این اوزان را که با یگدیگر اختلاف زیاد نداشتند بحرمیخواندند؛ مثلا در بحرهزج وزن اصلی چهار بار مفاعیلن است واوزان که اززحافات آن بدست میاید نیز جزء همان بحر خوانده میشود .اما در عروض جدید چنین نیست وتا کنون حدود سیصد وزن درشعر فارسی دری موجود است که ازجمله رایج ترین وپر استعمال ترین آن به چهل وزن می رسد . ودر مورد زحافات باید گفت که هرگونه تغییری دررکن اصلی ایجاد شود آن را مزاحف یا غیری سالم گویند ؛مانند: مفاعلن, مفاعیل وغیره که به نظر قدما از مفاعیلن منشعب شده اند وبنا برین از زحفات مفاعیلن هستند. شمار زحافات درزبان دری به صد زحف میرسد. اما امروزه درعروض جديد که بنياد اوزان برچگونگي هجاهاست ونه برحروف متحرک وساکن، زحاف را عبارت ازتغييراتي مي دانند که با افزودن يا کاستن يک يا چنذ هجا ازآغاز تاپايان اوزان ياتبد يل هجاهاي کوتاه وبلند به يکديگر روي مي دهد. ونيزمعتقد نيستند به اين که پايه اي يا وزنی ازپايه يا وزن ديگر زاده شده باشد. بلکه به استقلال پايه ها واوزان معتقداند. بنابراين گفته اند اکثر زحافات درعروض فارسي اوزان مستقل وتازه اي بوجود مي آورد وحال آنکه درعروض عرب، زحاف نشاني دهنده اختلافات وتغييرات مجاز است در وزن واحد.تعداد زحافات مستعمل درشعرفارسي را صاحب نظران علم عروض، سي وپنج 35 زحاف وعلت شمرده اند که ازآن جمله بيست ودوتاي آن خاص شعرعرب است که درفارسي نيز استعمال دارد. وعبارت انداز: قبض، قصر، حذف، خبن، کف، شکل، خرم، خرب، شتر، قطع، تشعيث، طي، وقف، کشف، صلم، معاقب، صدر، عجز، طرفان، مراقبت، اسباغ، واذالت. وسيزده تاي آن مخصوص به شعر پارسي است به اين نام ها: جدع، هتم، حجف، تخنيق، سلخ، طمس، جب، زلل، نحر، رفع، ربع، بتر، وحذد. تااين مقدار زحافات را قدماي عروض دان چه در عروض عرب وچه درعروض فارسي بيان کرده اند؛ اما متأخرين بعد ازآنان، چهارده زحاف ديگر، همچنان برجمع زحافات افزوده، شمارآن را به متجاوز ازپنجاه زحاف وعلت رسانيده اند اسامي افزوده هاي بعدي قراراست ثلم، شرم، عضب، خيل، عصب، عقل، نقص، قصم، قطب، جم، اخمار، خزل، وقص، عقص، بعض ترفيل وخلع ومُکانقه ازينروکرده اند. دراوایل قرن 14 عروض اشعار کهن "سنتی" فارسی دری زمانی جایگاهی خویش را به اوزان شعر نیمایی سپرد وشعر جدیدی فارسی دری را پرآب ورنگ ساخته ودرختانش را بار ورگردانید که نیما (1276-1338)پابه عرصهء شعر وشاعری گذاشت.  نیما باآنکه عروض سنتی رابه خوبی میدانست باکوتاه وبلندساختن مصراع صفحهء جدیدی را در علم عروض گشاد. نیما در طی زندگی ادبی خود تغییراتی بسیاری در بحورووزن عروضی پدید  آورد, که از جملهء بارز ترین مشخصهء آن کوتاهی وبلندی مصراع است. یعنی یک مصراع گاهی یک هجا بوده وزما نی هم از چهل هجا تجاوز میکند. اشعارنیمایی هیچگاهی بدون وزن عروضی نیست وبوده هم نمیتواند؛ زیرا نیما به وضاحت کامل میگوید: "...شعر بی وزن شباهت به انسان برهنه وعر یان دارد" میتوان گفت که شعر بی وزن مانند غذای بی نمک است، زیرا غذا هرقدر ترکیبات خوب داشته باشد اگر فاقد نمک باشد بی لذت وناخوشایند است. نیما که بنام پدرشعر نو نیز معروف است نتنها عروض سنتی را شکست وریفورم جدیدی شعری را بوجود آورد بلکه محتوا وجوهری شعر را نیز تغییر داد. از همینجاست که درشعر نوبرای قالب وحدتی درمیان نیست آنچه ضروری پنداشته میشود وحدتی اندیشه وتصویر گری است، وطول بندها وپاره ها را مضمون ومقصود نویسنده تعین میکند. بنآ شاعرضرورت به آوردن کلمات زاید ندارد برای الزامات وزن وقا فیه ندارد . 

.

 فهرست          

پیشگفتار الف

مقدمه ب

فصل اول

زنده گي نامه، افکار وآثار نيمايوشيخ  1-5

زنده گي نامه نيمايوشيخ 1

                      دوران کود کی 1

                      تحصیلات خصوصی ورسمی 2

                      تحصیلات ابتدایی 2

تحصیلات رسمی 2

     تشکیل خانواده وزندگی اجتماعی  2

افکار وويژه گي های شعروهنرنيما 3

-    افکارنیما یوشیج 3

ویژه گی های شعروهنر نیمایوشیج 3

آثارنيما يوشيج 4

   آثار مطبوع 4

  آثار غیر مطبوع 4

    آثار منظوم 5

آثار منثور 5

فصل دوم

عروض وپيدايش آن 6-8

  معنی لغوی واصطلاحی عروض 6

   واضع علم عروض 6

   وجه تسميه عروض 6

ارکان يا افاعيل عروض 7

تعریف وزن 8- 11

وزن عروض وهجايی وتفاوت ميان آنها 8

   وزن عروضی 8

وزن هجایی 9

   وزن شعر نيمايي 9

زحاف وشرح آن 12- 15

  زحاف 12

   شرح زحا فات 13

  قواعد تقطیع 15- 18

فهرست مطالب

عنوان      صفحه

فصل سوم

بحور عروضی  18- 19

  تعریف بحر 18

   ساختمان بحر 18

  جد ول  19

بحر های مستعمل در شعر نیما  20- 87

بحور متفق الارکان 20

بحر رجز 20

  بحررمل 21

  بحرمتدارک 50

  بحرمتقارب 51

  بحرهزج  52

مختلف الارکان 64

  بحرخفیف 64

  بحرسریع 71

بحرمجتث 72

  بحرمضارع  75

بحرمنسرح 85

نتجه 87

تعلیقات  88

فهرست مآخذ 89

ماخذ و منابع

1- انوشه ،حسين. فرهنگ نامه ادب فار سي .جلد دوم تهران:چاپخانه وزارت فرهنگ وارشاداسلامي،سال 13813.

2- بنوال ،دوکتور محمدافضل. وزن شعر دري.آماده سازي وچاپ:سازمان مطالعه وتدوين علوم انسا ني دانشگاه سمت.شماره انتشار/702/.

3- تجليل ،جليل. عروض وقافيه. ناشر : سپهر کهن سال چاپ، بهمن1378. نوبت چاپ: اول.

4 – حبیب دوکتور اسدالله. ادبیات دری . انتشارات پوهنتون کابل سال 1366 .

5- دهخدا،علي اکبر. لغت نامه دهخدا . جلد دهم (شمس آباد –علي) ناشر :موسسه انتشارات وچاپ دانشگاه تهران. چاپ دوم از دوره جديد :1377.

6- شميسا، داکترسيروس.آشنايي با عروض وقافيه. چاپ پانز دهم، تهران:1378 چاپ چاپخانه رامين.

7- صوفي ،ليلا . زندگي نامه شاعران ايران. تهران: جاجری،1378.

8- عصيان ،محمد صادق. درشناخت برخي ازجريان هاي شعر نوپارسي دري. مقالهء کنفرانس علمي سال 1385.

9- ليکچر نوت درسي سال 1385.

10- ماهيار،داکترعباس.عروض فارسي. چاپ ششم 1382چاپ: سارنگ.

11- مدرسي ،حسين. فرهنگ توصيفي اصطلاحات عروض. مشهد: بنياد پژوهشهاي اسلامي؛ تهران: سازمان مطالعه وتدوين کسب علوم انساني دانشگا ها ( سمت ) 1380.

12- مسگر نژاد،العبد الجلیل.مختصری در شناخت علم عروض وقافیه.  ایران ،تهران ،s.i.i.f چاپ اول،سال،1992.

13- معين،داکتر محمد.فرهنگ فارسي .( متوسط جلد ششم )چاپ چهاردهم 1378، چاپ نزدهم 1379 چاپ وصحافي: چاپخانه سپهر، تهران.

14- طاهباز،سيروس مدون . يادمان نيما يوشيج. زیرنظرلاهوتی،محمدرضا چاپ اول آذرماه  ( 1386).

 

 

 

 

جهت تماس به شماره های ذیر در تماس شوید

+93 0786590059
+93 0786590059
+93 0786590059
+93 0786590059