مقدمه: تغییر قانون طبیعت است و بر آن اساس است که فردا با امروز متفاوت خواهد بود همان‏طور که امروز با دیروز فرق دارد. تغییر یا به عبارتی دقیق‏تر تغییرات اجتماعی به عنوآن‌یکی از موضوعات اساسی عصر جدید شناخته شده است. ساختار اجتماعی در معرض تغییرات بی‌وقفه است، گرچه افراد سعی در پایداری و ثبات دارند و جوامع تخیل تداوم را در خود می‏پرورانند ولی هرگز تحقق نمی‏یابد. این خود یک حقیقت آشکار است که جوامع به عنوآن‌یک پدیده رو به تغییر در حال رشد، انحطاط و تجدید هستند و طی گذشت زمان رنج می‌برند. تغییرات اجتماعی گرچه در تمام جوامع و تمامی ادوار اتفاق افتاده و می‌افتد اما میزان آن از جامعه‌ای تا جامعه دیگر متفاوت است. در جامعه‌ای این تغییرات تحت شرایط خاص ممکن است سریع ولی در جامعه دیگر کند است. تحولات اقتصادی و اجتماعی صورت گرفته در جوامع مختلف ساختار اجتماعی آن‏ها را دگرگون کرده است. به همین خاطر مدیریت مناسبی نیز برای اداره این جوامع مورد نیاز است. در حالی که جوامع به ویژه نقاط شهری در عصر حاضر با سرعت اعجاب‌آوری گسترش می‏یابند، دولت‏ها و نهادهای برنامه‏ریزی اجتماعی نیز در تلاشند تا با این نوع تغییرات اجتماعی و شرایط انفجاری جدید خود را تطبیق دهند. در ارتباط با تعریف مفهوم تغییرات اجتماعی، با توجه به این‏که کدام بعد آن در تعاریف اهمیت داشته است، تعاریف متفاوتی می‌توان از آن به دست آورد. از جمله ابعاد تغییرات اجتماعی می‌توان به فعالیت گروه‌های مختلف، تغییر در ساختار اجتماعی، تغییر در کارکردهای جامعه و یا تغییر در روابط اجتماعی اشاره نمود. از این رو دیدگاه‌های متفاوتی در رابطه با تعریف تغییرات اجتماعی شکل گرفته است؛ ویلبرت مور با توجه به الگوهای رفتاری و فرهنگی، تغییر اجتماعی را تغییر در ارزش‌ها و هنجارها تعریف کرده است. گیدنز تغییر اجتماعی را تنها در تغییر نهادهای اساسی جامعه در یک دوره‌ معین می‌بیند، اما فارلی علاوه بر تغییر نهادها؛ تغییر در الگوی رفتار، روابط اجتماعی و ساختار در طی زمان مشخص را تغییر اجتماعی می‌نامد. در صورتی که گروهی دیگر از دانشمندان مانند مک آیور و پیج صرفاً تغییر اجتماعی را بر حسب تغییر در روابط اجتماعی تعریف می‌کنند. به طور کلی، تغییرات اجتماعی یکی از مشخصه‏های عمده جهان معاصر است. جامعه شناسی جهان سوم یکی از شاخه‌های تخصصی یا زیر مجموعه «جامعه‌شناسی توسعه» است که اصولاً جریان تغییرات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی را در یک دسته از کشورهایی که از آنها به عنوان کشورهای «عقب‌مانده» «توسعه نیافته»، «عقب نگاهداشته شده»، «در حال توسعه»، «وابسته»، «پیرامون»؛ و بسیاری اصطلاح دیگر نام برده شده، پی‌گیری و تحلیل می نماید. به طور کلی وقتی سخن از جهان سوم به میان می‌آید منظور آن دسته از کشورهایی است که پس از گسترش استعمار و سرمایه‌داری در سراسر جهان و در رابطه با این دو پدیده بوجود آمده‌اند. بسیاری از این کشورها بعضاً دارای تمدن‌های بزرگی بوده‌اند و حتی برخی از آنها در دوارنی نه چندان دور صاحب امپراطوری‌هایی بوده‌اند که یکه باز جهان بوده است. به هر جهت پس از ارتباط با غرب و کشورهایی پیشرفته، این کشورها موقعیت های قوی خود را از دست دادند به طوری که بسیاری از آنها به فلاکت افتاده‌اند. آنجه امروزه به کشورهای جهان سوم معروف است، کشورهایی است که در یک دامنه وسیع از فقیرترین کشوها نا غنی ترین کشورهای جهان را در برمی‌گیرد. حتی بسیاری از این کشورها در وضعیت مالی بهتر نسبت به کشورهای توسعه نیافته قرار دارند. با این حال، در مقوله کشورهای جهان سوم از آنها نام برده می‌شود. اگر چه این کشورها از درآمد بالایی برخوردار هستند، اما به لحاظ دیگر شاخص‌های توسعه یافتگی در سطوح پایینی قرار دارند و همین امر باعث گردیده تا از آنها به عنوان کشورهای عقب ماند یا در حال توسعه یاد شود. تحقیق حاضر سعی دارد تا چگونگی پیدایی کشورهای جهان سوم را هم به لحاظ نظری و هم به لحاظ عملی نشان دهد. برای این منظور نخست آن دسته ازنظریه‌هایی که در مورد جهام سوم و چگونگی توسعه یا توسعه نیافتگی آن‌هاست، مرور گردیده تا بتوان به یک نظریه نسبتاً جامع برای بررسی این دسته از کشورها دست یافت.