مقدمه: سیستم عواید ومصارف ازخانواده ها آغازمیشود طوریکه هرخانواده قبل ازمصارف خود اولأ منابع عایداتی خودراجستجو میکند وبعدا به اساس پلان خود مصارف خودرا اجرامیکند . دولت های جهان هم قبل ازمصارف خود عواید خودراجستجو  میکند ویک جدول رامیسازد که درآن عواید ومصارف خودرادرج نموده است که ازلحاظ اقتصادی این جدول بنام بودجه یادمیشود چنانچه تعریف جامع بودجه به مامیرساند که بودجه عبارت ازیک  طرح منظم وبه مقابل قراردادن مصارف پلان شده وتخمینات عواید پیش بینی شده برای تکافوی این مصارف دریک دوره معین آینده است که ازنظرپرنسیپ مکلفیت تطبیق را دارا میباشد . ضروراست که درحین ترتیب بودجه باید بعضی ازاصول ومراحل بودجه جدأ ازطرف مسؤلین مراعات گردد که یکی ازاصول بودجه ا صل تصویب بودجه توسط پارلمان یا کابینه دولت میاشد که بعدا ازتصویب بودجه حیثیت قانون را به خود اختیارمیکند . چیزیکه درحین تصویب بودجه ضروراست عبارت ازاینست که باید بودجه قبل ازسال مالی که بودجه برای آن ساخته شده تصویب گردد مثلأ بودجه سال 1384 قبل ازشروع سال 1384 تصویب گردد . درغیرآن به مشکلات زیادی ازقبیل  عدم پیشرفت فعالیت ها اقتصادی وغیره مشکلات اجتماعی  دولت مواجه خواهد شد که  این موضوع دوسه بار دردولت افغانستان هم به وقوع پیوسته است مثلأ: تاخیردرتصویب بودجه سال 1385 ازطرف اعضای پارلمان درذهن مردم سوالات عدیده راپیرامون بودجه پیدانمود ودرهرمجلس عوامی محصل باسوالات بودجوی روبرو می شد خصوصاً این سوالات درمجالس خصوصی که دران محصلین ودارندگان تحصیلات عالی خضورداشتن  به محصلین پوهنحی اقتصاد راجع میشدند.همین سوالات مردم باعث شد که ماسعی خودرا راجع به بودجه اغاز نمودیم پیش ازاینکه به سوالات مردم جوابات معقول بگوئیم ازکتاب بنام سیاست بودجه که توسط داکتر عبدالله "حقایقی" باجملات ساده وروان تالیف شده استفاده نمودیم. بعد از مطالعه کتاب مذبور سمینار خودرا درسه قسمت ترتیب که در قسمت اول ان تعریف بودجه ،فرق بودجه دولت با بودجه ملی وعلل ضرورت پلان مالی قسمت دوم وسوم ارای علل توسعه بودجه افغانستان  ،امکانات موثریت بودجه  وبغضی فرمولهای احصائیوی مانند مربع اصغری، اوسط حسابی، انحراف ،وریانس وغیره  است.