مقدمه:  نحمده ونصلي علي رسوله الکريم اما بعد .البته بجا آوردن طاعت وعبادت خداوند ي جل جلاله يکي ازنعمت هاي بزرگ الهي شان بود ه که لذت وشريني خاصي را به خود دارد که نميتوان مانند آنرا در ديگر نعمات در يافت کرد واجرانمودن اين چنين اعمال لذت بخش باعث سعادت ونيکبختي انسانها در دارين خواهد گرديد ، چنانچه همه ميدانيم واعتقاد کامل نيز داريم که نماز رکن دومي ازارکان پنج گانه اسلام بوده واداي آن دراوقات معينه خود بالاي همه مسلمانان مکلف فرض است مسلمانان مجبور هستند که پنج وقت نماز را در اوقات تعين شده آن بدون سستي وکاهلي انجام بدهند ، ونيز ميتوانند آنرا به شکل انفرادي وياهم به شکل اجتماعي در جماعت  ادانمايند ( البته انجام دادن واداي آن درجماعت سنت مؤکده بوده وفضايل زياد نسبت به اداي آن به شکل انفرادي دارد ) پيامبر بزرگوار اسلام صلي الله عليه وسلم در اداي آنها به جماعت تاکيدهاي زيادي نموده وفضايل آنر نيز بيان داشته اند پس وقتي ما بخواهيم آنرا به جماعت ادا نمائيم اسلام وآئين محمدي صلي الله عليه وسلم براي اداي آن جاي مخصوصي را تعين نموده است که عبارت ازمسجد است ( اداي جماعت درجا هاي ديگري بدون از مسجد هم درست است ولي غالباً به استثناي بعضي ازحالات نماز جماعت در مسجد ادا ميگردد ) ومسجد از باعزت ترين وبا شرافت ترين مکانهاي روي زمين در نزدخداوندجل جلا له است وبشمار ميرود ، وخداوند جل جلا له مسجد وجايگاه ومقام آنرا بطرف خود نسبت داده چنين ارشاد مي فرمايد « وان المساجدلله فلا تدعوا مع الله احدا » [1] ترجمه : وبه تحقيق مساجد خاص از خداوند جل جلا له است پس به خداوند جل جلا له کسي را شريک نسازيد. وهمچنان درجاي ديگري از قرآن مجيد مي فرمايد " انما يعمرمساجدالله من آمن بالله واليوم الآخرواقام الصلاة وآتي الزکوة ولم يخش الا لله فعسي اولئک ان يکونوامن المهتدين "[2] ترجمه : به تحقيق بنا وعمارت مينمايند مساجد را کسانيکه به خداوند (جل جلا له) وبه روز جزا ايمان دارند وبرپا کننده گان نماز ودهنده گان زکوة مال خود هستند وجز از خدا ازکسي ديگري هراس وخوف ندارد پس زود است که اين گروه ازراه يابنده گان اند. باوجود اين همه برتري هاي مسجد وساختمان وبناي آن که قرآن مجيد به آن اعتراف وصراحت دارد وهمچنان پيامبر اسلام نيز به جايگاه آن ارزش خاص قايل است درين اواخر مساجد ازرونق آن کاسته شده وچندان طرف توجه مردم مسلمانان قرار نگرفته وفقط ساختمان ظاهري آنها باقي ماند ه و زيبائي خاص داد شده اما متاسفانه به ساخمان معنوي آن توجه خاصي صورت نگرفته است . مسجد دربين اجتماع مسلمين ساخته شده ورونق و زيبائي خاصي به آن داد شده ولي در اوقات نماز تعداد نماز گذاران به شکل کافي در آن به چشم نميخورد وبخصوص جوانان ما ازاين امتياز خداوندي غافل مانده وحتي بطرف مسجد دور هم نميخورند درحاليکه درقرن موجود کليساها ومراکزي مزخرف يهوديت وعيسويت منهدم وبه مساجد وخانه هاي خدا مبدل ميگردد ولي درذهني اين چنين اشخاص اين سخن هم خطورنميکند که مساجد براي چه چيز ساخته شده است وساختمان آن دربين اجتماع مسلمين چه معني دارد ؟ بناً با درنظر داشت اين معضلات ومشکلات دامنگير درجامعه خواستم تا راجع به جايگاه مسجد دراسلام اوراق چندي نوشته ودر اختيار خواننده  گان عزيز قراردهم تا باشد که ازجايگاه ومنزلت مسجد ومقام ومرتبه آن تمام مسلمانان واقف وآگاه گرديده ومسيرهميشگي خودرا بطرف مسجد دور داده وبا مسا جد وخانه هاي خدا علايق ودوستي پايداريرا برقرار ساخته ومستحق پاداش دارين بگردند .رساله هذا ازکتب معتبره احاديث وهمچنان از تفاسير مشهور محتواي آن جمع آوري گرديده وشامل چهارفصل ونتيجه گيري است که فصل اولي آن تعريف وفضيلت وفصل دومي آن اداب واحکام متعلق به مسجد وفصل سوم آن عمارت مسجد وفصل چهارم آن ارزش بناهاي مسجد در کشورهاي غير اسلاميرا دربرميگيرد وبا توجه به اينکه مسجد وعمارت آن واداي نمازدرمسجد هرکدام جاي گاهي خاص خودرا دارد دراين جا با اختصاربه بعضي ازمطالب دراين مورد روشني انداخته شد.به خوانندگان عزيز بايد يادآورشوم که مسجد مکاني نبود که تعريف وتوصيف آن با اين چند سطرخلاصه گردد ولي بقدرواستطاعت بندگي کوشش نمودم تاحدي چيزيکه براي اين مطلبم ضرورت بود به بحث برسي بگيرم پس بيائيد باهم يکجا در رونق دهي بعد مادي ومعنوي مساجد بکوشيم وجايگاه اين مکان مقدس را دردنيا ودرجهان متمدن امروزي به معرفي بگيريم.ودراين شکي نيست که دراين اواخرمساجد جايگاه خودرا عملآ به معرفي گرفته وانشاءالله ديري نخواهد گذشت که مکان هاي کليسوي به مکان هاي مقدس چون مساجد تبديل گردد.رسالۀ هذابامتن سليس وساده دري نوشته ورقم گرديده خواننده گان عزيز ميتوانند بدون هيچ نوع تکلفي به معني ومحتواي آن پي برده وحل مطلب نمايند .