لړليک

 

سرليک                                                                                                                                                  مخګڼه

سرېزه    1

لومړۍ برخه       4

پولې  يا  سرحدات          4

لومړى څپركى   5

د پولو حقوقي څېړنه       5

لومړى مبحث _ عمومي نړۍوال حقوقي شخصيتونه           5

لومړى جز _ دولت          6

لومړى پراګراف _ د دولت تعريف  7

دوه يم پراګراف _ د دولت متشكله عناصر  8

لومړى _ نفوس   8

دوه يم _ حكومت            9

درېيم _ عالي قدرت يا ملي واكمني          9

څلورم _ قلمرو    10

پولې يا سرحدات 13

لومړى مطلب _ د پولې يا سرحد تعريف     13

دوه يم مطلب _ د پولو تعين يا ټاكل          14

درېيم مطلب _ د پولو د تعين يا ټاكلو پړاونه (مراحل)          16

څلورم مطلب _ د پولو ډولونه        18

پنځم مطلب –  دپولو اهميت       22

دوه يم څپركى   25

د افغانستان پولې           25

لومړى مبحث _ ترميلاد دمخه د لرغوني افغانستان (آريانا) پولې ( د ۷۰۰  تر  ۶۰۰ ق م  پورې )          25

دوه يم مبحث _ ديونانو باختري دورې پرمهال د لرغوني افغانستان پولې ( د ۳۳۶  تر  ۲۲۷ق م  پورې )           26

درېيم مبحث _ دخراسان پولې ( د  ۷۴۶  تر  ۹۶۲م  پورې )           26

څلورم مبحث _ د هوتكيانو د واكمنۍ پولې ( د ۱۷۰۹م  تر  ۱۷۳۷ م  پورې) 28

پنځم مبحث _ د ستر سوبمن اعليحضرت احمدشاه بابا(رَحْمَتُ اللهِ عَلَيْهِ(ِ امپراطوري 29

(د لوى افغانستان بنسټ ايښودنه او د ځمكنۍ پراختيا هلې ځلې)  29

لومړى جز _ د احمدشاه بابا(رَحْمَتُ اللهِ عَلَيْهِ(ِ د وفات  پر مهال د افغانستان پولې او نقشه      30

شپږم مبحث _ د لوى افغانستان د پولو د نړيدو او بدلون بهير           31

اووم مبحث _ د افغانستان اوسنۍ پولې او سرحدي كرښې  35

لومړى جز _ د افغانستان غوره ستراتيژيكي موقيعت 36

دوه يم جز _ د پيرنګي او روسيې ترمنځ د بفر طرحه 37

درېيم جز _ د افغانستان د اوسنيو پولو جوړښت او ستونزې  39

لومړى پراګراپ _ شمال پولې       40

الف _ د امير شېرعلي خان پوله   40

ب _ د ريجوي پوله          41

دوه يم پراګراف _ سويل ختيزه سرحدي كرښه        42

الف -  د ګندمك توافق ليک        43

ب - د ډيورنډ  توافق ليک   (Agreement) 44

درېيم پراګراقف - لوېديزې  پولې  46

الف - د ميكمهان پوله    47

ب - د فخري التاي پوله  48

څلورم پراګراف - شمال ختيزې پولې         48

الف - دپامير يا واخان پوله           48

ب -  د چين سره  ګډه پوله           49

شننه:   50

دوه يمه برخه     51

ډيورنډ  كرښه      51

لومړى څپركى   54

ډيورنډ د توافق ليک  تاريخي، سياسي او حقوقي اړخونه     54

لومړى مبحث _ د ډيورنډ د توافق ليک  او كرښې تاريخي شاليد       54

لومړى جز _ انګليس څنګه مونږ ته راورسېد؟         56

دوه يم جز _ د ډيورنډ توافق ليک  او كرښه 58

دوه يم مبحث _ د ډيورنډ معاهدې او کرښې سياسي څېړنه  65

لومړى جز _ په سيمه کې د انګرېز سياسي پاليسي  (( ١٨٠٠_١٩٠٠م ))    65

لومړى پراګراف _ د شمال لويديځي پولې صوبه (( د سرحد صوبه ، NWFP ))           68

درېيم مبحث _ د ډيورنډ د توافق ليک او کرښې حقوقي ارزونه او څېړنه         73

لومړى جز _ د ډيورنډ د توافق ليک  د نوم څرنګېز   74

دوه يم جز _ د ډيورنډ د توافق ليک د حقوقي اعتبار څرنګېز 75

لومړى پراګراف _ د معاهداتو د ډولونو له مخې ډيورنډ د توافق ليک  حقوقي نيمګړتياوې        75

دوه يم پراګراف _ د معاهداتو د انفاذ د پروسيجر له مخې د ډيورنډ د توافق ليک  حقوقي نيمګړتياوې   77

درېيم پراګراف _ د معاهداتو د اعتبار د مودې له مخې د ډيورنډ د توافق ليک  حقوقي نيمګړتياوې      81

څلورم پراګراف _ د ډيورنډ د توافق ليک  د بطلان  لاَملونه او دلايل    82

لومړى _ د معاهداتو د حقوقي اعتبار بنسټيز اصول 82

دوه يم _ د يو تړون د اجرا او تطبيق پروسيجر         83

درېيم _ د يو تړون د نسبي توب اصل (Relative)   84

څلورم _ ددولتونو د وراثت موضوع 86

١_ اجبار:          88

٢_  دمنل شويو نړۍوالو قواعدو څخه سرغړونه:      90

٣_ داستازي په طمع کول (تطميع کول): 91

٤_ د استازي د صلاحيت نه شتون:          92

٥_ اشتباه ( تېروتنه):     93

٦_  تقلب (درغلي):        94

پنځم پراګراف _ د ډيورنډ د کرښې د نه مشروعيت او نه منلو بېلګې او موارد   95

لومړى _ د پولو د ټاکلو د مراحلو له مخې د ډيورنډ کرښې د ټاکلو نيمګړتياوې 97

دوه يم څپرکى   101

ډيورنډ، انګليستان او پا کستان    101

لومړى مبحث _ ډيورنډ او انګليستان         101

لومړى جز _ د پاکستان رامنځته کول       102

دوه يم جز _ د پاکستان د نومونې څرنګيز (وجه تسميه)      105

درېيم جز _ دپاکستان رامنځته کول يوه تاريخي اړتيا وه !    105

دوه يم مبحث _ ډيورنډ کرښه او پا کستان  107

درېيم مبحث _ د ډيورنډ د توافق ليک  او کرښې په هکله د نړۍوالو څرګندونې         108

١_ سر هانري مارتيمر ډيورنډ:      108

٢_ ګرارډ شالاينډ (Gerard Chaliand):   108

٣_ راجا انور (Raja Anwar):      109

٤_ جيري ليبر (Jeri Laer) او  بارنټ روبين (Barntt Rubbin):        109

٥_ لويي  دوپري:           110

٧_ جوزف جان کالر:      110

درېيم څپرکى    112

د ډيورنډ د توافق ليک او کرښې پرضد د ولسونو او افغاني حکومتونو دريځونه 112

لومړى مبحث _ د ډيورنډ د توافق ليک  او کرښې پرضد د کرښې دواړو خواوو ته د پرتو ولسونو هلې ځلې           112

دوه يم مبحث _ د ډيورنډ د توافق ليک  او کرښې پرضد د افغاني حکومتونو دريځونه   116

لومړى جز _ امير عبدالرحمن خان او ډيورنډ کرښه  116

دوه يم جز _ امير حبيب الله خان او ډيورنډ کرښه   117

درېيم جز _ غازي امان الله خان او ډيورنډ کرښه     118

څلورم جز _ محمد ظاهر شاه او ډيورنډ کرښه         119

پنځم جز _ سردار داود خان او ډيورنډ کرښه           120

شپږم جز _ نورمحمد تره کى او ډيورنډ کرښه           121

اووم جز _  ببرک کارمل، ډاکټر نجيب الله او ډيورنډ کرښه    121

اتم جز _ د اووه ګونو او اته ګونو حکومت او ډيورنډ کرښه      122

اتم جز _ اسلامي امارت او ډيورنډ کرښه     122

نهم جز _ کرزى او ډيورنډ کرښه    124

پايلنيوى            126

وړانديزونه          129

لومړى مل ليک  (ضميمه)           131

د ډيورنډ توافق ليک        131

يا د کابل د ١٨٩٣ مېلادي کال کانونشن  131

The Durand agreement or the           133

Kabul convention of 1893      133

دوه يم مل ليک  (ضميمه)          135

افغانستان او ګاونډيان    136

افغانستان، پښتونستان، پاکستان او سيمه 137

شمالي پولې      138

لويديځې پولې   139

شمال ختيځې پولې       140

سويل او سويل ختيځه پوله او سرحدي کرښه         141

اخځليک           142

 

منابع :

1.      آرينزى، احسان الله. دنړۍ هېنداره آسيا. پېښور: د ساپي د پښتو څېړنو او پراختيا مرکز،         ١٣٨٢ لمريز

2.      اډميک، لوډويګ ډبليو. تاريخ روابط سياسي افغانستان از زمان اميرعبدالرحمن تا      استقلال، ژباړن: علي محمد زهما. کابل: افغان کتاب خپرندويه ټولنه، ١٣٤٩    لمريز

3.      الفنسټون، مونټ سټوراټ. افغانان، ژباړن: محمد آصف فکرت. مشهد: داسلامي څېړنو            بنسټ، ١٣٧٩ لمريز

4.      امين، پوهاند حميدالله، جغرافيۀ سياسي. کابل: کابل پوهنتون، ١٣٨٧ لمريز

5.      انديشمند، محمد اکرم. ما و پاکستان. کابل: پيمان خپرونې، ١٣٨٦ لمريز

6.      بيګدلي، دوكتور محمدرضاضيائي. حقوق بين الملل عمومي. تهران:گنج دانش کتابتون،       ۱۳۸۴ لمريز

7.      پاڅون، جنرال محمد عتيق. اطلس تاريخي افغانستان. کابل: ايمان خپرندوى مرکز، ٢٠٠٥ زيږېز

8.      پاڅون، جنرال محمد عتيق. مرور کوتاهي بر تاريخ افغانستان و قضيۀ پشتونستان. کابل:        دافغاني مطبوعاتو مرکز، ٢٠٠٧ زيږېز 

9.      پژواک، فضل ربي. د افغانستان د بين المللي روابطو تاريخ. کابل: د پوهنې مجلې     چاپخونه، (__). 

10.   پوستنيکوف، الکسي ولاديميروويچ. افغانستان او د پامير پر سر شخړه، ژباړن: محمد طاهر     کاڼى. کولن: د افغانستان د کلتوري ودې ټولنه_جرمني، ١٣٨٤ لمريز

11.   تره کى، پوهنوال دوكتور محمد عثمان روستار. دټولنپوهنې له نظره په افغانستان کې د         واک جوړښتونه، ژباړن: پوهندوئ محمد اسماعيل           يون. کابل: يون کولتوري يون، ١٣٨٧ لمريز

12.  کهزاد، احمد علي. تاريخ افغانستان. کابل: تاريخ ټولنه، ١٣٣٣ لمريز

13.   حقمل، پوهنمل محمد ايمل. دافغانستان معاصرتاريخ، لکچر نوټ. ننګرهار: ننګرهار پوهنتون، ١٣٨٦ لمريز

14.   دانش، الحاج پوهاند دوكتور حفيظ الله. نړۍوال عمومي حقوق، لکچرنوټ. ننګرهار:            ننګرهار پوهنتون،١٣٨٧ لمريز

15.   ساپى، پوهاند دوکتور ودير. نړۍوال عمومي حقوق، ژباړن: امان الله ايمان. کابل:    IDLO، ١٣٨٨ لمريز

16.   سعيدي، احمد. پاکستان محور شرارت. کابل: د آزادۍ چاپخونه، ١٣٨٦ لمريز

17.   سئيدي، اصحاب الدين. مداخلات خارجي در امور افغانستان. پېښور: حرم خپرندويه            ټولنه، ١٣٨٣ لمريز