سریزه : الحمدلله  رب العلمين والصلاة والسلام على رسوله محمد وعلى اله واصحابه اجمعين   فقد قال الله تبارک وتعالى فى محکم کتابه القران المجيد والفرقان الحميد وبعــــــــــــــد  وامرهم شورى بينهم . زمونږ  په هيوادکې د جرګو دود او دستور ډيره اوږده او لرغونې سابقه او نقش لري افغانان دې جرګو ته په احترام ګوري د تاريخ په اوږدوکې زمونږ پلرونو او نيکونو له دغه  ټولنيز او ارزښتناک او ښه دود څخه استفاده کوله لکه څرنګه چې په لرغوني اريانا کې د ټولنيز ژوند له پراختيا څخه او د عامه ګټو د تامين په خاطر د سياسي نظام  ( دولت ) د جوړولو  لپاره د ملي ځواکونو جوړولو ضرورت له مخکې نه زيات احساس شو او دا کار ددې سبب شو چې د ټولنيز جوړښت زمينې ډيره پراختيا ومومي او د همدې موخې لپاره دي چې سيمه ايزې جرګې نه يواځې د سيمه ايز ژوند په کچه د ټولنيز جوړښت زړي دي  بلکې د و خت د اړتيا له مخې دملي او مهمو مسلو حل کولو په لاره کې تاريخي او ارزښتناک رول لو باوه  دغه جرګې او ملي غونډې د افغانستان په لرغونې ټولنه کې د پرمختيا او د سياسي او ټولنيز ژوندانه د پرمختګ لپاره مهم عنصرونه وګرځيدل دا ارزښتناک دستور تر اوسه پورې زمونږ د ټولنې په سياسي او ملي ژوندانه کې لوړ او با ارزښته  مقام لري . ملي او قبيلوي جرګې  د تاريخ په اوږدو کې  او په ځانګړې توګه په ١٩ م پيړۍ کې  او له هغې وروسته په افغانستان کې  د ازادۍ په ساتلو او له پرديو  سره په مبارزه کې  اغيزناک رول لوبولى دي د مثال په  توګه د انګليس استعمار پرضد د ١٨٤١ کال ملي جرګه، د ايران د ظلم او د ګرګين پرضد د ميرويس خان هوتکي  جرګې  چې په ١٧٠٩ م کال کې  په افغانستان کې  د يو غښتلي دولت د جوړيدو سبب شو  او همدارنګه د ١٧٤٧ م کال د اکتوبر د مياشتې جرګه چې د شير سرخ د زيارت په ودانۍ کې  يې له نهو ورځو خبرو اترو وروسته احمدخان ابدالى د سلطنت د مشر په توګه وټاکه . چې دا نه يواځې د ملي او ټولنيزو دودونو له مخې بلکې  زمونږ د ټولنې په ژوندانه کې  هم له مذهبي پلوه ارزښتناک دي او زمونږ خلک يې ډير احترام کوي د اسلام مبين دين د شوراګانو د ارزښت په باب صريح  او روښانه حکمونه لري چې په قران کريم او د حضرت محمد ( ص ) په احاديثو کې  په وار وار بيان شوي دي  بلکې  زمونږ د جامعې د انتظام په بهير کې  چې  د اساسي قانون په تصو يب سره تضمين شوي دي ډير  با ارزښته نقش او رول ترسره کړى ده او په همدې خاطر ملي شورا ايجاد شوې ده  د ذکرکولو وړ ده چې د لومړي ځل لپاره په  ١٣١٠ کال کې  ملي شورا رامنځته شوه  او په منظم ډول بيدون له وقفې څخه تر ١٣٥٢ کال پورې ملي شورى لرله  او په ٤٢ کلن عمر کې   ١٣ دورې درلودي چې په  ١٣٥٢ هـ ش کال کې  د چنګاښ د کودتا له امله  پاى  ته ورسيده . زمونږ په ګران هيواد افغانستان کې  د کلونو کلونو ناخوالو وروسته دادى افغانستان د يو مقننه قوې خاوند شو  په هيوادکې  د مقننه قوې جوړښت د بن د تاريخي پريګړه ليک اخرنى پړاو او د دولت د درې ګونو قواوو بشپړيدل دي  زمونږ په ګران هيواد کې  تر ډيرو کلنو پورې  د دولت د يو ستر تقنيني اورګان  ( مقننه قوه ) نشتوالى ددې سبب شوي وو چې هيواد د قانون جوړونې اساسي منبع نه درلوده او د قانون جوړونې په وړاندې تل ستونزې پرتې وي سره ددې چې  په افغانستان کې  ډير حکومتونه منځ ته راغلل او په چټکۍ  سره بيرته  له منځه لاړل ډير قوانين يې د هغه مهال د حکومتونو له خوا جوړ او وروسته بيرته له منځه تله چې نوموړي قوانين مهالنۍ بڼه درلوده د ١٣٨٤ کال د وږى په اتلسمه نيټه د ولسي جرګې  او ولايتي شوراګانو لپاره ټاکنې ترسره شوې  چې د ملي شورا د غوره شوو استازو په ټاکلو سره هيواد د ملي شورا خاوند شوه . مقننه قوه چې د دولت د درې ګونو قواوو څخه يوه قوه ده چې د ١٣٨٢ کال د اساسي قانون د ٨٢ مادې په اساس ملي شورا د دوه مجلسونو يعنې ولسي جرګه او مشرانو جرګې  څخه جوړه ده . نو ماهم وغوښتل چې د خپلې څلورکلنې تحصيلي دورې په پاى کې  خپل مونوګراف  د ( د افغانستان پارلمان د ١٣٨٧ هـ ش کال اجراات ) ترعنوان لاندې وليکم  چې د افغانستان د اساسي قانون د څلورمې مادې په بناء چې په افغانستان کې  ملي حاکميت په مليت پورې اړه لري  چې په مستقيم ډول يې په خپله يايې د استازو له لارې عملي کوي نو په همدې خاطر ملت غواړي  چې د خپلو نمايندګانو د ټولو کړنو او اجرااتو د نتيجې څخه چې دوي پورې اړه ولري خبر شي  نو زما ددې تحقيقى ليکنې څخه هدف دادى چې د افغانستان ملي شورا پخپل يو کال  ( ١٣٨٧ هـ ش ) کې  کوم اجراات او کړنې کړي دي چې ترڅو د افغانستان ملت ورڅخه خبر شي نو ماهم خپل مونوګراف د ( د افغانستان پارلمان د ١٣٨٧ هـ ش کال اجراات ) تر عنوان لاندې په څلورو فصلونو کې  ترتيب کړى ده چې په لومړي فصل کې  د افغانستان د پارلمان په اړه عمومي معلومات دي چې  دا فصل دوه مبحثونه لري چې په اول مبحث کې  په نړۍ کې  د پارلمان تاريخي سير  او په دوهم مبحث کې  په اسلامي سياسي نظام کې  شورى  تر بحث لاندې نيول شوې  ده او په دوهم فصل کې  په افغانستان کې  د پارلمان تاريخي سير څيړل شوي دى چې دا فصل  په درې مبحثونو مشتمل دي چې په اول مبحث کې  مقننه قوه د امان الله خان په دوره کې  مطالعه شوې ده  او په دوهم مبحث کې  ملي شورا د نادرخان په دوره کې  څيړل شوې ده  او په دريم مبحث کې  پارلمان د ظاهرشاه په دوره کې  بيان شوي دى او په دريم فصل کې  په افغانستان کې  د پارلمان جوړښت او تشکيلات  بيان شوي دي چې دا فصل  په څلورو مبحثونو مشتمل دي چې په اول مبحث کې  د ملي شورا واکونه او صلاحيتونه  توضيح  شوي دي او په دوهم مبحث کې   د دواړو جرګو ګډ واکونه او صلاحيتونه  بيان شوي دي او په دريم مبحث کې  د ولسي جرګې  ځانګړي واکونه او صلاحيتونه دي او په څلورم مبحث کې  د ولسي جرګې  اداري هيئت تشريح شوي دى او په څلورم فصل کې  د افغانستان د پارلمان د ١٣٨٧ هـ ش کال اجراات او کړنې دي  چې دا فصل په څلورو مبحثونو باندې مشتمل دى چې په اول مبحث کې  د ولسي جرګې  کړنې او اجراات دي او په دوهم مبحث کې  د ولسي جرګې  د څلورم تقنيني کال د لومړي اجلاس کاري رپوټ دى او په دريم مبحث کې  د مشرانو جرګې  کړنې او اجراات دي او په  څلورم مبحث کې  د مشرانو جرګې  د دريم تقنيني کال دويمې غونډې کړنې  تشريح شوي دي نوکه  چيرى زما پدى مونوګراف کې کومه املائې غلطى يا کومه تيروتنه  شوى  وى نو د هغى بښنه غواړم ځکه چې انسان هميشه له سهوى او اشتباه څخه خالى نه وى .